Bij de herdenking van de Wapenbroeders in oktober 2023 hebben wij de toen net aangestelde burgemeester Yolanda Hoogtanders het boek “Dood maar niet vergeten” van John Vaessen als welkomstgeschenk aangeboden. Tevens is zij toen uitgenodigd voor een rondleiding om haar kennis te laten maken met vele aspecten van de Roermondse geschiedenis. Vanwege haar drukke agenda is de gemaakte afspraak enkele malen verplaatst, maar 15 juli 2024 lag al een tijd vast en op deze zonovergoten dag heeft de rondleiding dan toch plaatsgevonden.

Burgemeester Hoogtanders heeft inmiddels haar visitekaartje in Roermond afgegeven door haar vele bezoeken aan de wijken en kennismaking met diverse verenigingen. Na haar bezoek wordt zij steevast gekwalificeerd als zeer geïnteresseerd en als een heel toegankelijke persoon. Ook deze ervaring hadden wij als Stichting Oude Kerkhof Roermond tijdens haar bezoek en rondleiding. Zij toonde zich enthousiast, nam alle tijd en liet ook vaak merken dat zij al aardig veel kennis heeft over de Roermondse geschiedenis. Dat zij ruim een half jaar de tijd had gehad om het boek te bestuderen had haar hiervoor al de nodige credits gegeven.

Vanwege de relatief beperkte tijd hebben wij een rondgang gemaakt langs de highlights. Uiteraard mag hierbij het graf Van Gorkum-van Aefferden niet ontbreken, beter bekend als het wereldberoemde “Graf met de Handjes”. Zij was zichtbaar geraakt door het bijzondere verhaal achter dit grafmonument.

Wij bedanken burgemeester Hoogtanders nogmaals voor de genomen moeite, oprechte interesse en tijd.

 

In 2023 is een groot renovatieproject afgerond op de (nieuwe) Joodse begraafplaats. Met een subsidiebedrag, beschikbaar gesteld door het Ministerie van OCW, konden een aantal zaken gerealiseerd worden. Door het aanbrengen van bestrating op de plek waar eerder een dik grindpakket lag is de toegankelijkheid verbeterd. Er is gebruik gemaakt van oude gebakken klinkers die het geheel een fraai aanzien geven.

Naast de doorgang van Katholiek naar Joods deel is een informatiebord aan de muur bevestigd conform de ANWB monumentborden. Een vergelijkbaar bord is ook bevestigd bij de oude Joodse begraafplaats bij de doorgang van de Hervormde naar de Joodse sectie.

Naast het subsidiebedrag mochten wij ook een royale particuliere gift ontvangen. Mede hiermee kon een lang gekoesterde wens gerealiseerd worden op het nieuwe Joodse deel in de vorm van een symbolisch grafmonument voor 85 vermoorde Joodse Roermondenaren. Op deze open plek van de begraafplaats hadden deze mensen begraven moeten zijn als er geen Shoah was geweest. De begraafplaats was dan nagenoeg vol geweest, nu herinnert deze open plek aan deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis.

Een dubbele granieten rechtopstaande grafsteen bevat de namen van 85 Joodse Roermondenaren die gedeporteerd en vermoord zijn. De granieten randen zijn gevuld met grind met in het midden een cirkel. Deze cirkel bestaat uit stenen die in 2020 onderdeel waren van het lichtproject van Studio Roosengaarde. In het hele land hebben op centrale plekken in steden deze lichtmonumenten gestaan bij de herdenking van 75 jaar bevrijding van vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Deze originele stenen hebben hiermee een mooie bestemming gekregen.

Op 7 april 2024 is het monument in het bijzijn van vele nabestaanden en genodigden onthuld door Opperrabbijn Bynjomin Jacobs en Burgemeester van Roermond Yolanda Hoogtanders.

Middels deze link is het album van 7 april jl. te bekijken.

https://photos.app.goo.gl/SZiwar93KSLQ6uEe6

 

‘Als een pastoor de katholieke begraafplaats bezoekt is hij blij: de overledenen van zijn parochie zijn begraven in hun vertrouwde omgeving. Als de rabbijn een bezoek brengt aan een Joodse begraafplaats moet hij huilen: de lege plekken tonen aan dat de stoffelijke resten van overleden Joden zich anoniem, ergens ver weg in Midden-Europa bevinden.’ 

Woorden van deze strekking sprak opperrabbijn Binyomin Jacobs tijdens de onthulling van het grafmonumentje voor baby Ruben Baer op dezelfde begraafplaats in 2017.

Stichting Oude Kerkhof heeft samen met de gemeente Roermond de Joodse Roermondenaren die onder ‘normale omstandigheden’ hun laatste rustplaats zouden hebben gevonden op het Oude Kerkhof alsnog een symbolisch graf gegeven. Een blijvende plek van herinnering, niet alleen voor de Roermondse medeburgers die verdwenen in het onbekende, maar daarmee ook voor alle Joodse slachtoffers van de Shoah. 

In de aanwezigheid van een 80-tal genodigden vond op zondag 7 april 2024 de onthulling plaats. Na een welkomstwoord en toespraak van Coen In het Panhuis, voorzitter van de Stichting Oude Kerkhof, hield de burgemeester van Roermond, Yolanda Hoogtanders, een toespraak waarin zij dieper inging op de rol van het ambtenarenapparaat, de gemeente Roermond en politie die gedurende de oorlogsjaren voor de bezetter faciliterend is geweest. Ook liep zij al vooruit op het te presenteren boek van historicus Fred Cammaert op 17 april 2024. Zijn onderzoek richt zich vooral op de onteigening van Joods vastgoed en het naoorlogs rechtsherstel in de gemeente Roermond. 

Ernst de Reus, voorzitter van het NIHS Limburg hekelde in zijn speech vooral het oplaaiend antisemitisme in de huidige tijd. Hij vroeg zich oprecht af of monumenten als deze het antisemitisme kunnen stoppen. Tegelijkertijd was hij blij dat de Joodse gemeenschap ook vrienden heeft zoals in Roermond. Tot slot hield opperrabbijn Binyomin Jacobs een indrukwekkende rede, waarin hij zijn ernstige zorg uitsprak over “het weer heel gewoon worden” van Jodenhaat. Het vreselijke lot van vele Joden in de Tweede Wereldoorlog zou zomaar weer kunnen gebeuren. 

Onder de aanwezigen bevond zich Mevrouw Ria-Sijben-Roosendaal met haar zoon Leon Sijben. Zij was als kind getuige van de hardhandige arrestatie van Joodse onderduikers die bij hen in huis in Wessem verbleven. Flora Baer-Salomon en de Familie Herz-Löb werden op transport gesteld. Alleen Flora Baer keerde na de oorlog terug. 

Na een gebed en een minuut stilte onthulde Binyomin Jacobs en burgemeester Hoogtanders samen met Ria Sijben-Roosendaal en haar zoon Leon het symbolische grafmonument. Op de twee stenen prijken de namen van 85 Joodse Roermondenaren die hier nooit begraven mochten worden. Op de sokkel staat in het Hebreeuws: “Om te onthouden en nooit te vergeten”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De plechtige onthulling werd opgeluisterd met passende vioolmuziek door Anna Janssen uit Maastricht

Klik hier voor een videoverslag van ML5

 

Klik hier voor het fotoalbum van de onthulling

 

 

 

 

 

In 1973 werd de in Roermond geboren wetenschapper John ‘Bonfilius’ Knipping begraven in het familiegraf op het Oude Kerkhof. Een verwijzing naar zijn laatste rustplaats heeft echter altijd ontbroken. Ruim 50 jaar na zijn overlijden nam de Stichting Oude Kerkhof het initiatief tot het laten vervaardigen van een kleine grafsteen die vanaf 6 maart zijn laatste rustplaats markeert. Op uitnodiging van onze stichting onthulde Brigitte Weusten, biografe van John Knipping, op die datum de door de firma Sliepen te Posterholt vervaardigde herdenkingsteen. 

Meer info over John Knipping is te vinden in:

Brigitte Weusten, ‘Over een vogel die zich niet liet kooien’ (Nijmegen, 2013)

John Vaessen, ‘Dood, maar niet vergeten’ (Roermond, 2019)

John Vaessen, ‘Uit Liefde voor de Stad’ (Roermond, 2023). 

Website GAR Roermond https://www.archiefroermond.nl/nl/roermonds-verleden/verhalen/verhalen-rond-het-oude-kerkhof/de-roermondse-wetenschapper-john-baptist-knipping

 

Foto’s: Wim Bongaerts

 

Op zaterdag 24 februari brachten Edmond Smit met echtgenote en zoon vanuit hun woonplaats Schiedam een bezoek aan het Oude Kerkhof. Jacob Werner Constant van Gorkum (1809-1880) was zijn betovergrootvader van moeders kant. Bovendien is hij geparenteerd aan de familie Van Aefferden en vernoemd naar Edmond van Aefferden (1862-1927) die met andere familieleden bijgezet is in de adellijke grafkelder. Bij hoge uitzondering werd de kelder die middag geopend zodat de afstammelingen er een kijkje in konden nemen.

Voor een uitgebreide beschrijving van het ‘graf met de handjes’ en de monumentale grafkelder zie: ‘ Dood, maar niet vergeten’. Graven en grafkelders op ‘d’n Aje Kirkhaof’ in Roermond. (Foto’s John Vaessen)

 

       

 

 

 

Zondag 18 februari zal de zeswekendienst plaatsvinden voor de op 20 december overleden Bisschop Mgr. Harrie Smeets. De dienst wordt gehouden om 11:30 uur in de
St. Christoffelkathedraal in Roermond.

 Op verzoek van het Bisdom Roermond zal de Bisschoppelijke crypte die middag nogmaals voor iedereen geopend worden. Tussen 13:00 uur en 17:00 uur is bezoek mogelijk. Er zullen enkele rondleiders aanwezig zijn om dit te begeleiden en vragen te beantwoorden.

Op de eerste dag na de uitvaart en het weekend daarna bezochten maar liefst 800 personen het Oude Kerkhof. Niet alleen Roermondenaren maar van heinde en verre, zelfs uit o.a. Zeeland, Utrecht en Arnhem, trotseerden velen de kou om de crypte, die normaliter gesloten is voor het publiek, te bezoeken.

De nis waar Mgr. Smeets zijn laatste rustplaats heeft is recent ook voorzien van de definitieve sluitsteen.

 

Crypte

 

De uitvaart van Mgr. Harrie Smeets vond plaats op 6 januari 2024. In een volle Kathedraal woonden ruim 1000 personen de requiemmis bij die tevens live te volgen was via L1. In kleiner gezelschap werd de bisschop overgebracht naar het Oude Kerkhof waar buiten afscheid genomen werd voor de Bisschoppenkapel in het bijzijn van de naaste familie en vele kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders. De uiteindelijke bijzetting in de crypte vond in aanwezigheid van alleen de naaste familie plaats.

Om iedereen in de gelegenheid te stellen een laatste groet bij zijn laatste rustplaats te brengen is de crypte enkele dagen opengesteld. Op de eerste dag na de uitvaart bezochten maar liefst 300 personen het Oude Kerkhof. Niet alleen Roermondenaren maar van heinde en verre, zelfs uit Zeeland en Arnhem, trotseerden velen de kou om de crypte, die normaliter gesloten is voor het publiek, te bezoeken.

Op 13 en 14 januari is de laatste gelegenheid om het graf van Bisschop Harrie Smeets te bezoeken. De openingstijden zijn beide dagen van 13:30 uur tot 16:30 uur. Aanmelden is niet nodig.

Foto’s van de uitvaart:  https://photos.app.goo.gl/2u9w1WNGSP1WVpDf9

De requiemmis voor de onlangs overleden Bisschop Mgr. Harrie Smeets zal plaatsvinden op zaterdag 6 januari 2024 om 10:30 uur in de kathedraal van Roermond. Aansluitend zal hij door een besloten gezelschap begeleid worden naar zijn laatste rustplaats op het Oude Kerkhof nabij de Kapel in ’t Zand. Hij zal worden bijgezet bij de andere bisschoppen die hier vanaf 1887 begraven zijn. Na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie in 1853 ontwierp Pierre Cuypers, als onderdeel van de herinrichting van de begraafplaats, de Bisschoppenkapel met onderliggende crypte.

In 1887 werd hier als eerste Bisschop Paredis bijgezet die in 1886 overleed. Alle Bisschoppen die Roermond heeft gehad vanaf 1885, met uitzondering van Mgr. Moors en Mgr. Gijsen, zijn hier te ruste gelegd. De twee lege nissen van beide Bisschoppen die elders begraven zijn werden wel voorzien van een sluitsteen met hun namen en data evenals de lege nis van Hulpbisschop Beel. Vicaris Generaal Feron is vanwege zijn uitzonderlijke verdiensten en hoog aanzien ook in de crypte bijgezet. Hulpbisschop Castermans was in 2008 de laatste overledene die een plaats kreeg in de crypte. De laatste bisschop die er zijn definitieve plek kreeg was Mgr. Lemmens in 1960.

De grafkapel en crypte zijn normaliter niet vrij toegankelijk. Dit kan alleen met Allerzielen en bij georganiseerde rondleidingen. Om het publiek ruim de gelegenheid te bieden het graf van Mgr. Harrie Smeets na de bijzetting te bezoeken heeft de Stichting Oude Kerkhof in samenwerking met het Bisdom enkele dagen een openstelling gerealiseerd. De bezoektijden zijn 7 januari, 13 januari en 14 januari telkens van 13:30 uur tot 16:30 uur. Op deze tijdsloten zijn gidsen aanwezig die vragen kunnen beantwoorden. Toegang is vrij en aanmelden is niet nodig.